Product Manager (PM – Người quản lý sản phẩm) là một trong những vị trí khó định nghĩa và không có mô tả công việc cụ thể vì mỗi công ty và tổ chức anh ấy được định nghĩa và mô tả công việc cụ thể khác nhau.

Nhiều người nghĩ rằng, công việc của một PM sẽ liên quan đến những lĩnh vực sau:

• Viết code, hệ thống (Technical)
• Tạo các mock-ups, UX, UI (Design)
• Ký kết hợp đồng với đối tác bán hàng (Bussiness)
• Lên kế hoạch truyền thông, PR (Marketing)

Nhưng thực tế, những việc trên không phải là công việc mà một PM phải làm. Đây mới là những việc mà PM phải làm:

• Technology: Bạn không cần thiết phải là developer nhưng bạn phải nắm được công nghệ và kĩ thuật xây dựng nên hệ thống và sản phẩm của mình tối ưu. Để có quyết định đúng đắng đó thì việc tìm hiểu các công nghệ là không thể thiếu và tốt nhất là nên tham khảo ý kiến các senior developer trong team để cùng phát triển.
• User Experience (UX): Bạn là người luôn luôn lắng nghe và luôn luôn thấu hiểu trải nghiệm của người dùng. Nên bạn là người dùng đầu tiên trải nghiệm sản phẩm của chính mình.
• Business: Bạn là người am hiểu mục tiêu của danh nghiệp bạn biết được với hệ thống thế nào và sản phẩm thế nào là mang lại lợi ích cho doanh nghiệp.

Và từ các ý kiến trên tôi đút kết ra công việc của tôi là:

Hỗ trợ đồng đội và công ty (tổ chức) tạo ra sản phẩm phù hợp cho người dùng

1. Hỗ trợ đồng đội

Họ là ai?

Đồng đội là những người làm việc trực tiếp với sản phẩm cùng với bạn:

• Nhóm phát triển (tạo sương sống) sản phẩm: Designer, Devleoper, Senior, QC (Quanlity Control), Maketer.
• Các nhóm hỗ trợ (tạo nên da thịt) sản phẩm: Content, Sale, Customer Care, tư vấn pháp luật (pháp lý).

Tôi là Product Manager. Tôi làm việc gì với đồng đội?

Nhiều người mô tả PM như CEO của sản phẩm. Nó có phần phóng đại quá mức về tầm ảnh hưởng và quyền hạn của một PM. Bạn không phải là chủ của sản phẩm mà là Người lãnh đạo nhóm phát triển và hỗ trợ sản phẩm cho chủ của sản phẩm.

Chính vì thế, bạn phải dành thời gian ưu tiên việc giúp đỡ đồng đội của mình trong:

• Định hướng – Đảm bảo nhóm lên kế hoạch, quyết định và làm việc với nhau hiệu quả đúng mục đích đề ra.
• Giao tiếp – Bảo đảm mọi người đều hiểu chuyện gì đang diễn ra, như thế nào và tại sao, đặc biệt là khi có những thay đổi trong sản phẩm.

Các công việc bạn phải làm:

Giữ nhịp cho nhóm (Set the cadence)

• Xây dựng lộ trình cho nhóm từ các buổi họp brainstorm (mỗi quý một lần).
• Kết nối lộ trình sản phẩm một cách rõ ràng và liền mạch.
• Tổ chức các buổi họp về hoạt động của sản phẩm (định kỳ hằng tuần).
• ACT SOLID (Hành động chắc chắn).
• Ghi chú và chia sẻ những lưu ý trong buổi họp.

ACT SOLID (Analytics, Communications, Trust/Safety, Support, Ops, Legal, International, Design) là cụm từ thường dùng ở Twitter để chỉ các nhóm liên quan trong quá trình xây dựng sản phẩm.

Brainstorm hiệu quả

• Mọi người cùng đề xuất các ý tưởng có thể tạo nên ảnh hưởng lớn cho sản phẩm (tất cả ý tưởng đều được hoan nghênh).
• Hỏi đáp khi mọi người đề xuất hoặc trình bày ý tưởng.
• Mọi người bình chọn 3 ý tưởng xuất sắc nhất.
• Mọi người giải thích tại sao và như thế nào lại bình chọn cho ý tưởng đó.
• Bình chọn lại một lần nữa.
• Cuối cùng, bạn sẽ có trong tay 3 bản lộ trình tiếp theo cho sản phẩm.

Việc ghi chép các ý trong một buổi họp rất quan trọng. Hơn nữa, tổng kết và viết lại thành một bản ghi chép tốt thường tốn nhiều thời gian hơn cả cuộc họp.

Quản lý các hoạt động của sản phẩm

• Chia sẻ các tin tức liên quan đến sản phẩm của công ty cho nhóm của bạn.
• Dùng trực giác phán đoán khi nào nên đưa ra các tính năng mới càng sớm càng tốt.
• Học hỏi, rút kinh nghiệm và phân tích các cập nhật, tính năng được ra mắt gần nhất.
• Đánh dấu lộ trình khi bắt đầu phát triển tính năng mới.
• Tìm 1-2 chủ đề quan trọng để brainstorm/thảo luận hoặc chia sẻ ở các sự kiện, meetup.

Bạn phải hợp tác với các nhóm khác để nhận phản hồi từ họ, chia sẻ với họ các kế hoạch hiện tại, và đảm bảo không có cản trở hoặc chướng ngại nào trong quá trình ra mắt sản phẩm.

Một nhóm chỉ làm việc hiệu quả nhất khi và chỉ khi mọi người đều sở hữu sản phẩm (own the product) và họ có quyền đóng góp và đề xuất ý tưởng cho sản phẩm đó. Người PM giỏi đưa ra các quyết định quan trọng từ đóng góp của các thành viên và chịu trách nhiệm điều hoà những ý kiến bất đồng, đôi khi bạn bắt buộc phải phá vỡ các ràng buộc, và tập hợp sự đồng thuận của mọi người (hoặc ít nhất đảm bảo họ cam kết làm theo kế hoạch) cho những quyết định quan trọng đó.

Ngoài ra, một nhóm hoạt động hiệu quả không có nghĩa là phải làm theo những gì mà PM cho là đúng. Đôi khi, bạn có thể có những ý tưởng tuyệt vời, nhưng điều lưu ý ở đây là không nên thành lập một nhóm chỉ biết làm việc một cách mù quáng. Thay vào đó, bạn nên xây dựng một quy trình hợp tác để cả đội có thể quyết định công việc nào là ưu tiên cần thực hiện.

PM không làm ra bất cứ thứ gì hữu hình cho một sản phẩm nhưng thành công của một sản phẩm và nhóm làm ra nó không thể thiếu đóng góp của PM.

2. Hỗ trợ công ty (tổ chức)

Tôi là Product Manager. Tôi làm việc gì với công ty?

Là một PM, bạn bắt buộc phải hiểu rõ mục đích và mục tiêu (goals & objectives) của công ty. Và chính xác thì bạn phải làm thế nào để đưa nhóm của mình nằm trong viễn cảnh ấy. Bạn phải lấy tầm nhìn của các founder để làm động lực cho nhóm, giúp họ nhận ra họ đang làm việc để tiến gần đến mục đích đó. Việc hoàn thành các mục tiêu đề ra cho sản phẩm sẽ thúc đẩy chiến lược toàn diện của công ty.

Bạn phải khiến họ hiểu rằng họ đang phục vụ cho lợi ích công ty, họ phải hợp tác với các nhóm khác, chứ không đơn thuần là hoàn thành trách nhiệm cá nhân họ nghĩ là quan trọng.

Một trong những điều tôi luôn tìm kiếm trong những buổi phỏng vấn tuyển PM là các ứng viên nhắc đến tầm nhìn rộng lớn hơn của công ty thường xuyên như thế nào và họ làm thế nào để đặt mình vào trong viễn cảnh ấy.

Cũng giống như giúp đỡ đồng đội của mình, bạn có thể có những ý tưởng tuyệt vời của riêng bạn nhưng bạn nên gắn chúng với tầm nhìn và mục đích của công ty, và đảm bảo chúng được hỗ trợ từ trên xuống dưới để trở thành hiện thực.

3. Sản phẩm phù hợp

SHIPPING -> PERFECTION

Những việc trên chỉ có giá trị khi bạn có thể giúp nhóm của mình đưa sản phẩm đến tay người sử dụng:

• Đưa ra những điều kiện/yêu cầu rõ ràng khi nào sản phẩm vừa đủ để ra mắt thị trường.
• Ra quyết định đánh đổi khó khăn giữa hoàn thiện sản phẩm và ra mắt nó.
• Ưu tuyên tuyệt đối việc ra mắt sản phẩm.

Một người PM giỏi hiểu được sự cân bằng mỏng manh giữa hoàn thiện sản phẩm và đưa nó ra bên ngoài.

Tin tưởng vào bản thân nhưng vẫn phải biết lắng nghe người dùng

Việc đưa sản phẩm ra thị trường tuy quan trọng, nhưng bạn phải giúp nhóm mình đảm bảo đó là sản phẩm phù hợp cho người sử dụng. Bạn có thể giải quyết điều này từ những giải pháp sáng tạo của nhóm và cải thiện chúng từ:

• Các phản hồi của QC và người dùng thử.
• Những lời chỉ trích của những người không muốn sử dụng sản phẩm.
• Góp ý của founder và ban lãnh đạo.
• Bất kì ý tưởng nào mà bạn bắt gặp.

Kiểm tra kết quả

Một khi sản phẩm được tung ra thị trường, bạn phải đo lường được ảnh hưởng mà sản phẩm mang lại:

• Lập mục tiêu về tầm ảnh hưởng của sản phẩm mà bạn muốn đạt được.
• Xác định rõ các thông số mô tả sức ảnh hưởng đó.
• Lập dữ liệu để biết được cái nào hoạt động hiệu quả và cái nào không.
• Luôn để mắt đến những bài học bất ngờ trong quá trình phát triển sản phẩm.

4. Người dùng

Đảm bảo người sử dụng cảm thấy nó thật sự hữu ích với họ

Phần khó nhất trong xây dựng và phát triển sản phẩm là nắm rõ được trường hợp sử dụng chính. Hãy kể một câu chuyện về ai sẽ sử dụng sản phẩm này và tại sao họ phải dùng nó. Một người PM giỏi nắm rõ người dùng và đại diện cho họ trong hầu hết các buổi họp khi đưa ra các quyết định cho sản phẩm.

Để làm được việc này, bạn phải:

• Thấu hiểu những thách thức/vấn đề của người sử dụng.
• Thấu hiểu sản phẩm sẽ mang lại giá trị gì mà người sử dụng đang tìm kiếm.
• Liên tục lắng nghe những phản hồi (thông qua kiểm tra cách người sử dụng dùng sản phẩm, các buổi họp, gặp gỡ trực tiếp người sử dụng, các tin nhắn trên mạng xã hội, v.v…).

Đừng quên là bạn có thể thu thập những thông tin này thông qua các bộ phận khác trong công ty.

Tổng kết

Những việc mà một PM phải làm:

• Đưa ra những quyết định quan trọng dựa trên đóng góp của các thành viên trong nhóm.
• Cân bằng sự bất đồng ý kiến trong nhóm và luôn giữ cho sản phẩm đi đúng tiến độ.
• Đảm bảo sự nhất trí của các thành viên trong nhóm (dù họ không đồng ý nhưng vẫn phải cam kết làm đúng theo kế hoạch).

Những việc mà một PM không nên làm:

• Đừng cố gắng xây dựng một thứ mà chỉ có bản thân bạn cho là đúng.
• Đừng mong đợi nhóm của bạn sẽ làm theo mệnh lệnh một cách mù quáng.
• Đừng bao giờ quên các đóng góp của mọi người trong quá trình phát triển sản phẩm. (Don’t forget where credit is always due.)

Công việc của bạn không bao giờ kết thúc

Một khi sản phẩm ra mắt thị trường, bạn nên chuẩn bị kế hoạch cho bước đi tiếp theo:

• Kế hoạch cải thiện sản phẩm (hãy họp với tất cả mọi người trong nhóm).
• Bổ sung các công đoạn kiếm tra khác.
• Brainstorm các giải pháp dựa trên dữ liệu và phản hồi thu được.

Sản phẩm sẽ không bao giờ hoàn thiện

Không có sản phẩm tốt nhất (right product), chỉ có cách tốt nhất (right way) để trở thành một nhà quản lý sản phẩm giỏi.

Sự thật là, không có sản phẩm nào phù hợp cho tất cả mọi người, và việc phát triển sản phẩm là một quá trình liên tục và lặp đi lặp lại để làm cho sản phẩm ngày càng tốt hơn. Công việc của một Product Manager giỏi là dẫn dắt đồng đội mình tiến lên phía trước và vượt qua cuộc hành trình đó.

đúc kết từ bản thân và tham khảo các bài viết về Product Manager của tác giả Josh Elman